Ωδή στο χωροχρόνο … μιας βελανιδιάς - της Αναστασίας Ευσταθίου (*)

Πότε ένα βιβλίο θεωρείται καλό; Όταν δεν σε αφήνει να το αφήσεις από τα χέρια σου. Μου συνέβη με το μυθιστόρημα για εφήβους (και όχι μόνο) με τίτλο «Στη Σκιά της Πράσινης Βασίλισσας» της αγαπημένης Λότης Πέτροβιτς–Ανδρουτσοπούλου (Πατάκης, 2012)**. Διαβάζεται απνευστί κι ας μην είμαι, τώρα πια, έφηβη αλλά ενήλικη αναγνώστρια.

     Πρωταγωνίστρια του βιβλίου μια βελανιδιά. Όχι οποιαδήποτε βελανιδιά, αλλά η πράσινη βασίλισσα, εκείνη που φύεται εδώ και χίλια χρόνια στην αυλή του εξοχικού σπιτιού της συγγραφέα στο χωριό Τράπεζα Αχαΐας. Η βελανιδιά αφηγείται την ιστορία της σε πρώτο πρόσωπο σα να την εξομολογείται στη σιωπηλή και εργατική συγγραφέα, που έχει ρόλο στο βιβλίο, κι έχει αναλάβει να «πει» την ιστορία της με την πένα της. Με τη βοήθεια της Πέλειας της προστάτιδάς της Αμαδρυάδας, υφαίνει στο στημόνι ιστορικά γεγονότα, αλήθειες, θαμμένα μυστικά, ανικανοποίητους έρωτες και βέβαια, το διαρκή αγώνα για το καλό και το δίκιο. Ο  χρόνος κυλά αβίαστα στις σελίδες του βιβλίου τυλίγοντας και ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας της πολύπαθης χώρας μας από τα χρόνια τα μυθολογικά, στα αρχαία κι από εκεί στα βυζαντινά έως και τα νεότερα, όπου τα πρόσωπα του παρελθόντος ίδια με τις ρίζες του δέντρου έχουν κάποια σχέση με τους κατοίκους του σπιτιού και τα πρόσωπα του βιβλίου (τα παιδιά του αγωνιστή της επανάστασης στην Αχαΐα Χαραλάμπη Ανδρούτσου, τα ανδρουτσόπουλα, δεν είναι άλλα από τα κλαδιά της οικογένειας του συζύγου της συγγραφέα Ανδρέα Ανδρουτσόπουλου).

Η διαφορά είναι στο υφάδι. Η τοπική ιστορία κατέχει σημαντικό μέρος του υφαντού, καθώς του δίνει χρώμα και το προσωπικό νόημα της δημιουργού του. Διαβάζοντας, νιώθεις ότι όλα έχουν ένα σκοπό που γίνονται. Από την άλλη,  αναγνωρίζεις την έγνοια της συγγραφέα να «περάσει» την ιστορία όχι με ύφος διδακτικό αλλά αριστοτεχνικά μέσα από τη μυθοπλασία στις νέες γενιές.

Συνάμα μια σύγχρονη έφηβη ανακαλύπτει πόσα πράγματα έχει να κάνει στις διακοπές της στην περιοχή της Αιγιάλειας μέσα από τις συζητήσεις της με τον σοφό παππού και την παρέα του, τις συναντήσεις της με τον γοητευτικό Μίλτο, ένα αγόρι της ηλικίας της, τις εξορμήσεις στην αχαϊκή ύπαιθρο και τα διηγήματα του Α. Παπαδιαμάντη, ιδιαίτερα εκείνο που αναφέρεται στη βασιλική δρυ. Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου θα καταλάβει, μαζί κι εμείς οι αναγνώστες, πόσο περιπλέκονται τα πρόσωπα ακροπατώντας στην ράχη της ιστορίας και ψηλαφίζοντας τις κοινές  ρίζες με μακρινούς προγόνους.

Αναστασία Ευσταθίου

 Όταν εμπλούτιζα με στοιχεία τοπικής ιστορίας το παιδικό μου μυθιστόρημα Η Κόρη των Αιγών, αλλά και τη διαδραστική Γερακίνα δεν φανταζόμουν ότι θα ενδιέφερε τόσο πολύ τον αναγνώστη. Με την Πράσινη Βασίλισσα διαπίστωσα ότι πέρα από το ενδιαφέρον, η συγγραφέας γίνεται η καλύτερη πρεσβευτής του τόπου της, γιατί η ματιά της δε στέκεται στην επιφάνεια των πραγμάτων –σε μια απλή αφήγηση ή περιγραφή των τόπων- αλλά στην ουσία τους και ακόμα πιο βαθιά, σε εκείνο που μας διαφεύγει και καθημερινά το προσπερνάμε.  Αποκαλύπτει όχι μόνο ιστορικά στοιχεία αλλά στοιχεία τοπογεωγραφίας (τοπωνύμια, όπως Μοριάς, Χελμός, Πούντα, Γαίον, Καλάβρυτα) άρρηκτα δεμένα με την προσωπική ζωή της και τις επιλογές των ηρώων της.

      Σίγουρα ο έφηβος και όχι μόνο αναγνώστης θα ανακαλύψει «κρυμμένους θησαυρούς» στις 243 σελίδες του βιβλίου. Ο μύθος είναι τόσο έντεχνα δεμένος με το παρελθόν που πιστεύεις ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο στη ζωή μας και ότι μπορεί κι εμείς  οι αναγνώστες ή κάποιος πρόγονός μας να είχε πάρει μέρος σε κάποιο από τα γεγονότα που εξιστορούνται.

     Σε μία παρουσίαση της συγγραφέα στην Ακράτα, είχα αποκαλέσει τη γραφή της δωρική. Στο νέο της βιβλίο ο λυρισμός έχει πάρει τη θέση της λιτής έκφρασης. Η ποίηση των λέξεων, η αφηγηματική δεινότητα και η ευρηματική, θα έλεγα, αλληλουχία των γεγονότων ανάμεσα στο πραγματικό και το μυθικό σε κάνουν να υποκλιθείς με σεβασμό στην εμπειρία, την τεχνική και στη γραφή της Λότης. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι το βιβλίο αποτελεί μια ωδή στο χωροχρόνο της βελανιδιάς που δεν είναι απλά ένα δέντρο, αλλά θα μπορούσε να είναι γυναίκα, πατρίδα, μνήμη, σύμβολο.

     Η ανάγνωση του βιβλίου με επηρέασε σε τέτοιο βαθμό που έπιασα τον εαυτό μου να κοιτάζει με άλλο μάτι μια βελανιδιά στη Ζαρούχλα, που προστάτευε με την πυκνή φυλλωσιά της το εκκλησάκι του Άι-Γιάννη του Πρόδρομου στο έμπα του χωριού και να σιγομουρμουρίζω το γνωστό τραγούδι της Μπέλου: «Δε λες κουβέντα, κρατάς κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα…». 

______________________

(*) Η Αναστασία Ευσταθίου είναι συγγραφέας, εκπαιδευτικός και κριτικός

 (http://www.anastasiaefstathiou.gr/data/ ).

To κείμενό της δημοσιεύτηκε εδώ:  http://www.kalavrytanews.com/2012/09/blog-post_9588.html και

http://www.filodimos.gr/id/index.php?option=com_content&view=article&id=10300%3A2012-09-02-15-10-48&catid=1206&Itemid=1370


(**)

http://www.loty.gr/mythistorima_analyt_18.htm

http://www.i-read.i-teen.gr/book/sti-skia-tis-prasinis-basilissas
http://www.patakis.gr/ViewShopProduct.aspx?Id=610905