Συνέντευξη 4 στο περιοδικό "Χάρτινη Πλατεία" τ. 4

«…Χυμένο κόκκινο κρασί, τέλος κακό, καλή αρχή!»

Συνέντευξη στην Πάολα Ζάγκου για το περιοδικό

Χάρτινη Πλατεία, τ. 42 – Χειμώνας 2008-09, σελ. 4-5. 

Συναντήσαμε τη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου διαδικτυακά για μια αποκλειστική συνέντευξη με αφορμή το βιβλίο της Η προφητεία του κόκκινου κρασιού, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη.

"Με τα βιβλία μου θέλω να κρατήσω συντροφιά στους αναγνώστες» είναι το πρώτο πράγμα που διαβάζει κάποιος που επισκέπτεται τον προσωπικό σας ιστοχώρο. Εκτός από συντροφιά, τι άλλο επιδιώκετε με  το τελευταίο σας βιβλίο;

  

- Μ' ένα ταξίδι στο σημερινό Μελένικο, που δόθηκε στη Βουλγαρία το 1913 με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, θέλησα να ζωντανέψω το ιστορικό παρελθόν της βυζαντινής αυτής πόλης, που ήταν για αιώνες κέντρο του ελληνισμού. Το βιβλίο μου αναφέρεται στα όσα συνέβησαν εκεί αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας  από την εποχή του Ρήγα και της Φιλικής Εταιρείας ως τους Βαλκανικούς Πολέμους. Καλύπτει επίσης και ιστορικά γεγονότα του 20ου αιώνα. ΄Ετσι, μαζί με τη "συντροφιά" που ελπίζω να κρατήσει στους αναγνώστες, θα τους δώσει την ευκαιρία να "βιώσουν" σημαντικές ιστορικές στιγμές. Και αυτό, ιδιαίτερα σήμερα που επιχειρείται η πλαστογράφηση της ιστορίας της Μακεδονίας, νομίζω πως έχει ιδιαίτερη σημασία.

Μέσα από την Προφητεία του κόκκινου κρασιού περνάει η ιστορία της οικογένειάς σας αλλά και ένα μεγάλο κομμάτι της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας. Στα παιδιά και τους νέους «της εποχής της παγκοσμιοποίησης» πόσο νομίζετε ότι μπορεί να μιλήσει ένα βιβλίο σαν αυτό;

- Ακριβώς σ' αυτή την εποχή, ένα ιστορικό μυθιστόρημα μπορεί να βοηθήσει τους νέους να "ζήσουν" την ιστορία του τόπου τους. Κι αυτό έχει μεγάλη σημασία, γιατί συμβάλλει στην ορθή στάση έναντι της "παγκοσμιοποίησης", στο μέτρο που με τον όρο αυτόν εννοούμε τη "διεθνή κατανόηση" και την "αποδοχή του διαφορετικού άλλου", όχι την εξάλειψη της ιδιαιτερότητας κάθε λαού - ιδιαιτερότητας που πλουτίζει τον πολιτισμό. Για να κατανοήσει όμως κανείς και να αποδεχτεί τους "άλλους", να σεβαστεί τον πολιτισμό και ιστορία τους, πρέπει να γνωρίζει πρώτα τη δική του ιστορία σε ικανοποιητικό βαθμό. Είναι γνωστό το αξίωμα ότι μόνον όποιος έχει πλήρη συναίσθηση της παράδοσης, του πολιτισμού και του έθνους του μπορεί να κατανοήσει και να εκτιμήσει την αξία των διαφορετικών παραδόσεων και να σεβαστεί την ιδιαιτερότητα των άλλων πολιτισμών.

Το βιβλίο έχει πολλά αποσπάσματα -κυρίως από ποιήματα- αλλά και λέξεις που δυστυχώς δεν χρησιμοποιούνται σήμερα από το μέσο έλληνα. Ποια ανάγκη σας οδήγησε σε αυτήν την επιλογή;

- Η ανάγκη να βοηθήσω ώστε να μην "πεθαίνουν" πανέμορφες λέξεις της γλώσσας μας. Πιστεύω πως κάθε λέξη που πεθαίνει είναι κι ένα κομμάτι ελευθερίας που χάνεται.

Είναι φανερό και στον πιο ανυποψίαστο αναγνώστη ότι χρειάστηκε μεγάλη έρευνα για να γραφτεί αυτό το βιβλίο. Μιλήστε μας για αυτήν την εμπειρία.

  

- Η συλλογή και η μελέτη του απαραίτητου υλικού (ιστορικού και λαογραφικού), η διασταύρωση των ιστορικών γεγονότων, η κατάταξή τους κι έπειτα το στήσιμο της πλοκής και η δημιουργία των χαρακτήρων ήταν πράγματι κοπιώδης. Χρειάστηκα τρία χρόνια δουλειάς με άπειρα ξενύχτια για να το τελειώσω. ΄Ομως η χαρά που νιώθει ένας συγγραφέας όταν ολοκληρώσει το έργο του και καταλαβαίνει ότι έκανε ό,τι μπορούσε καλύτερο τον κάνει να ξεχνάει το μόχθο που προηγήθηκε.

Το ταξίδι προς το Μελένικο, το Μυστρά του βορρά, το κάνατε και εσείς πρόσφατα, αν δεν κάνω λάθος. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;

 

- Η επίσκεψη αυτή ήταν απαραίτητη βέβαια, αφού η πλοκή του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται στο Μελένικο - το σημερινό και το παλιό. ΄Επρεπε να γνωρίσω από κοντά τον τόπο όπου έζησαν τα ιστορικά πρόσωπα που αναφέρω και να επιχειρήσω το ίδιο ταξίδι που έκαναν οι σύγχρονοι ήρωες της ιστορίας μου.  Η εμπειρία ήταν συγκλονιστική, με βαθιά συγκίνηση για το παρελθόν που χάθηκε, αλλά και με αισιοδοξία για τις ειρηνικές σχέσεις που μπορούμε να αναπτύξουμε με τους γειτονικούς λαούς. Είναι πια φανερό ότι με τους πολέμους κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί. Αντίθετα, με την ειρηνική συμβίωση και την κατανόηση, μέσα στους κόλπους μιας ευρύτερης, ευρωπαϊκής "οικογένειας", οι παλιές πληγές μπορούν να θεραπευτούν, ενώ παράλληλα η άσβεστη ιστορική μνήμη θα μας βοηθά να μην επαναλάβουμε τα σφάλματα του παρελθόντος.

Τι σημαίνει για σας τελικά το χυμένο κόκκινο κρασί; Τέλος κακό καλή αρχή; Το πιστεύετε αυτό στην οικογένειά σας;

- Στην οικογένειά μου πιστεύουμε πως μια καλή αρχή πάντα μπορεί να γίνει έπειτα από μια καταστροφή, είτε χυθεί κόκκινο κρασί είτε όχι. Γενικά δεν πιστεύουμε στις προλήψεις, καμιά φορά όμως συμβαίνουν ανεξήγητα πράγματα που εκπλήσσουν!

 
Διαβάζοντας το βιβλίο σκέφτηκα ότι θα ήταν πολύ ωραία αν τα σχολικά βιβλία ιστορίας συνοδεύονταν και από καλογραμμένα λογοτεχνικά κείμενα ώστε ο μαθητής να μπορεί να ταξιδεύει μέσα στα ιστορικά γεγονότα, εκεί που η ιστορία συναντά την τέχνη και όλα δένονται αρμονικά πέρα από το χώρο και το χρόνο. Θα ήθελα τη γνώμη σας για αυτό.

 

- Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας. Τα λογοτεχνικά κείμενα θα έκαναν συναρπαστικό το μάθημα της Ιστορίας. ΄Αλλωστε, με τα ιστορικά μυθιστορήματα και διηγήματα πολλές φορές έρχονται στο φως πτυχές της Ιστορίας που μένουν συχνά στη σκιά ή στο περιθώριο, αλλά έχουν πολλά να μας διδάξουν. Γενικά, πρέπει να είναι ευπρόσδεκτο κάθε τι που βοηθάει να γίνει ενδιαφέρον και "ζωντανό" το μάθημα της Ιστορίας, ένα μάθημα που είναι από τα σπουδαιότερα, "θεμελιώδες" θα έλεγα.  Γιατί όποιος δεν ξέρει καλά την ιστορία του τόπου του, μοιάζει με δεντράκι που προσπαθεί να μεγαλώσει χωρίς ρίζες.