Το θαυμαστό ταξίδι της νόνας Χελώνας*
της Λότης
Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου (Εκδ. Πατάκη
2019)
Γράφει η Έλενα Χ. Στανιού, Δρ Παιδικής Λογοτεχνίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Νηπιαγωγός-Συγγραφέας
Η πλούσια ιστοριογραφία από την ελληνική μυθολογία ανέκαθεν γοήτευε μικρούς
και μεγάλους. Οι πανέμορφες ιστορίες της έχουν αποτελέσει τη μαγιά για ταινίες,
βιβλία, ακόμη και για τηλεοπτικές διαφημίσεις. Ιστορίες, που φέρνουν το
αναγνωστικό ή το τηλεοπτικό κοινό σε επαφή με τον πλούτο της αρχαιοελληνικής
γραμματείας και κατ’ επέκταση τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, που αποτέλεσε τον
ακρογωνιαίο λίθο για πολλά σημαντικά στοιχεία της παγκόσμιας κουλτούρας και του
παγκόσμιου πολιτισμού. Πώς θα μπορούσαν, επομένως, τέτοιες ιστορίες να λείπουν
από τα παιδικά εικονογραφημένα βιβλία, των οποίων το κοινό είναι εκκολαπτόμενοι
ενεργοί πολίτες της κοινωνίας μας, η οποία χτίστηκε σταδιακά, μέσα σε ένα
χρονικό διάστημα χιλιάδων ετών, από μία πλειάδα τέτοιων όμορφων ιστοριών; Πώς θα μπορούσαν τέτοιες ιστορίες να μην
αποτελούν πηγή έμπνευσης γενικά για τη λογοτεχνία, αυτήν την αδιαμφισβήτητη
τέχνη του λόγου που καταφέρνει και διατηρεί ενεργή τη γλώσσα ως συλλογικό
κληροδότημα, που με ευαισθησία και ιδιαίτερη μαεστρία πείθει, συγκινεί,
γοητεύει, ημερώνει, επικοινωνεί;
Η ανάγνωση λογοτεχνικών
έργων μας υποχρεώνει σε μια άσκηση πίστης και σεβασμού απέναντι στην ελευθερία
της ερμηνείας, λέει ο Ουμπέρτο Έκο, και με την ελευθερία αυτή θα διαμορφωθεί
ένας ιδιαίτερος τρόπος σκέψης και προσωπικής έκφρασης. Τα παιδιά έχουν την τύχη
να ανακαλύψουν αυτόν τον τρόπο έκφρασης, μέσα από την ανάγνωση μικρών
αριστουργηματικών λογοτεχνικών κειμένων, που καταξιωμένοι συγγραφείς προσφέρουν
στα ελληνικά γράμματα. Όταν, μάλιστα, μέσα από τα κείμενα αυτά ζωντανεύουν
ιστορίες από την πλούσια συλλογή των μυθολογικών αφηγημάτων, τότε η λογοτεχνική
ανάγνωση γίνεται ακόμη πιο δημιουργική και ενδιαφέρουσα.
Πολλοί συγγραφείς παιδικής
λογοτεχνίας, μέσα από το έργο τους, προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν τους
νεαρούς αναγνώστες απέναντι στην ιστορία ενός τόπου, τους μύθους, τους θρύλους,
τις παραδόσεις του, αλλά και τα διάφορα κοινωνικά θέματα που αντιμετωπίζει ο
σύγχρονος άνθρωπος· και είναι αλήθεια πως εδώ και πάρα πολλά χρόνια, η
θεματολογία της παιδικής λογοτεχνίας βαδίζει παράλληλα με τα κοινωνικά θέματα
που απασχολούν τους νέους ανθρώπους. Προσπαθούν να τους κάνουν όχι απλούς
θεατές της κοινωνικής πραγματικότητας και του πνευματικού πλούτου του τόπου
τους, αλλά ενεργά μέλη και συνεχιστές της κοινωνίας.
Σ’ αυτούς τους συγγραφείς
και εκπροσώπους της σύγχρονης παιδικής-νεανικής λογοτεχνίας ανήκει και η Λότη
Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου. Καταξιωμένη συγγραφέας, με ένα πλούσιο συγγραφικό
έργο για όλες τις ηλικίες, γνωστή για την έντονη δραστηριότητά της, την οργανωτικότητα,
την αποτελεσματικότητα, τη συνέπεια, την υπευθυνότητα και την αγωνιστικότητά
της, μέσα από τα κείμενά της, δείχνει την αγάπη της για τα παιδιά και στέκεται
απέναντί τους με σεβασμό και αισιόδοξη διάθεση. Είναι μία επαγγελματίας
συγγραφέας που προσπαθεί με κάθε τρόπο να δώσει το καλύτερο στα παιδιά και αυτό
έρχεται αβίαστα και οργανωμένα, μέσα από έναν λόγο μεστό, κατανοητό, ευχάριστο.
Το θαυμαστό ταξίδι της
νόνας χελώνας είναι ένα ταξίδι που, μέσα από την αφήγηση, ξεκινάει από τον
Όλυμπο, τότε, που ήταν η κατοικία των δώδεκα θεών, όπου ο Δίας επρόκειτο να
παντρευτεί την Ήρα και καλεί στον γάμο του όλους τους αρχαίους θεούς, τους
ημίθεους και τις νύμφες, μαζί και τη νύμφη Χελώνη. Εκείνη, όμως, δεν πήγε,
γιατί δεν προλάβαινε από τις πολλές δουλειές του σπιτιού και γι’ αυτό ο Δίας
την τιμώρησε να κουβαλάει από τότε το σπίτι της για πάντα μαζί της και έγινε η
γνωστή μας χελώνα. Ωστόσο, η θεά Αφροδίτη προσπάθησε να βοηθήσει τη Χελώνη,
μετριάζοντας την τιμωρία του Δία. Η αγάπη και η ευαισθησία είναι διάχυτες μέσα
στο κείμενο, δύο έντονα συναισθήματα που εύκολα θα μεταβιβαστούν στα παιδιά της
προσχολικής ηλικίας και πρώτης σχολικής ηλικίας, στα οποία απευθύνεται το
βιβλίο, καθώς είναι η ηλικία όπου πλάθεται και η παιδική ψυχή, αλλά και η
προσωπικότητα του ανθρώπου.
Και το αναγνωστικό ταξίδι
συνεχίζεται μέσα στον βυθό της θάλασσας, όπου η νόνα χελώνα, με τη συμβολή της
νύμφης Χελώνης θα πάει με τα δέκα χελωνάκια εγγονάκια της να γνωρίσουν τους
συγγενείς τους, τις θαλάσσιες χελώνες. Όμως εκεί δεν θα βρουν απλά τους
συγγενείς τους, αλλά και το θαλασσινό τριφύλλι του αγαπημένου Οδυσσέα Ελύτη,
που τόσο ανάγκη έχει η Χελώνη.
Στο σύνολο των είκοσι οχτώ
σελίδων του βιβλίου, το εικονογραφημένο κείμενο, που αποτελεί και την ιστορία,
καλύπτει τις είκοσι δύο σελίδες. Πλούσια και πανέμορφη η εικονογράφηση του
Γιώργου Σγουρού αποδίδει με οικεία σχέδια, για τα παιδιά της προσχολικής
ηλικίας, και ζωντανά και χαρούμενα χρώματα, την ιστορία και έρχεται, στο τέλος,
να συνδεθεί με τρόπο ιδιαίτερα εύστοχο, με το ποίημα του Ελύτη, Το θαλασσινό
τριφύλλι, ένα ποίημα ιδιαίτερα αγαπητό στα παιδιά του νηπιαγωγείου.
Ένα εικονογραφημένο βιβλίο
για μικρά παιδιά δεν είναι μόνο κείμενο και εικόνες, είναι κι ένα στολίδι, ένα
όμορφο αντικείμενο στα χέρια τους, που θα τους τραβήξει την προσοχή, για να το
επεξεργαστούν, αρχικά με τα χέρια και τα δικά τους μάτια και, έπειτα, να
θελήσουν να ενδιαφερθούν και για το περιεχόμενό του. Εξετάζεται, δηλαδή,
αρχικά, από την εξωτερική του εμφάνιση, τα τυπογραφικά του στοιχεία, την
ποιότητα του χαρτιού, τη διάταξη της σελίδας, την ποιότητα της εικονογράφησης,
τη βιβλιοδεσία, το εξώφυλλο. Η σημασία που αποδίδεται σε αυτά τα στοιχεία
δικαιολογείται από τη λειτουργία που έχει το παιδικό βιβλίο ως μέσο αισθητικής
αγωγής και ανάπτυξης της καλαισθησίας του παιδιού, ενώ ταυτόχρονα ένα βιβλίο με
ευχάριστη εμφάνιση που προσελκύει το παιδί και κερδίζει την προσοχή του έχει
πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να επιτύχει τους στόχους του[1]. Το
συγκεκριμένο βιβλίο καλύπτει, κατά τη γνώμη μου, με επιτυχία όλες αυτές τις
πλευρές. Με την πλούσια εικονογράφηση, το υπέροχο κείμενο και την όμορφη
ιστορία, μέσα σε μία σκληρόδετη έκδοση καταφέρνει να δημιουργήσει ένα εκδοτικό
αποτέλεσμα, που θα τραβήξει την προσοχή των παιδιών, αλλά και των ενήλικων
συναναγνωστών, που, είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι, θα συντροφεύουν τα παιδιά
στα αναγνωστικά τους ταξίδια.
Πρόκειται για ένα βιβλίο
καλογραμμένο, εύληπτο, πολυδιάστατο, πλημμυρισμένο από το χαρακτηριστικό ύφος
και τη γλώσσα της αναγνωρισμένης συγγραφέως, της αγαπημένης Λότης μικρών και
μεγάλων.
(*) Δημοσιεύτηκε στο :
[1] Καρπόζηλου, Μ. (2002). Το παιδί στη
Χώρα των βιβλίων (σσ. 143-144). Αθήνα: Καστανιώτης.
