΄Οπως είναι γνωστό, επισκέψεις συγγραφέων παιδικών και
νεανικών βιβλίων στα σχολεία πραγματοποιούνται συστηματικά εδώ και δύο
δεκαετίες. Συγκεκριμένα, ξεκίνησαν πριν από 27 χρόνια, όταν το Υπουργείο
Παιδείας, με αίτημα του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (Ελληνικού
Τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα - IΒΒΥ), έστειλε μια
εγκύκλιο[i]
προς όλα τα Γραφεία και τους Σχολικούς Συμβούλους Δημοτικής και Μέσης
Εκπαίδευσης, συνιστώντας τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου
στις 2 Απριλίου[ii]. Η
πρόσκληση συγγραφέων παιδικών βιβλίων στα σχολεία ήταν ένας από τους τρόπους
που προτείνονταν για τον εορτασμό αυτόν. Από τότε, παρόμοιες εγκύκλιοι
συνέχισαν να αποστέλλονται κάθε χρόνο, σ’
εκείνη μάλιστα του 1990 τονιζόταν ότι οι εκδηλώσεις «... μπορούν να πραγματοποιηθούν και μέχρι το τέλος της σχολικής
χρονιάς", και ότι "...στο
εξής τα σχολεία (δημοτικά και γυμνάσια) που επιθυμούν εκδηλώσεις για το βιβλίο
πρέπει να τις προγραμματίζουν κατά την έναρξη του σχολικού έτους»". ΄Ετσι, οι επισκέψεις των συγγραφέων επεκτάθηκαν χρονικά,
τα τελευταία χρόνια μάλιστα η τακτική αυτή ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο με την
εφαρμογή ανάλογου προγράμματος από το
ΕΚΕΒΙ.
Οι επισκέψεις αυτές δεν
αποφασίστηκαν βέβαια στην Ελλάδα χωρίς προηγούμενη διεθνή εμπειρία. Από τις
αρχές της δεκαετίας του 1980 η UNESCΟ είχε δημοσιεύσει σχετικές έρευνες και
μελέτες που καταδείκνυαν ότι οι συναντήσεις των μαθητών με συγγραφείς έχουν
θετικότατα αποτελέσματα, ως προς την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας[iii].
Σχετικά με τα
αποτελέσματα που είχαν στον τόπο μας οι επισκέψεις των συγγραφέων στα σχολεία
όλ’ αυτά τα χρόνια, επίσημες μελέτες – εξ όσων γνωρίζω - δεν έχουν γίνει, είναι
ωστόσο γενικά παραδεκτό ότι, κατά κανόνα, και στην Ελλάδα, φέρνουν τα παιδιά
πιο κοντά στα εξωσχολικά βιβλία. Αυτή η διάχυτη αίσθηση και η γενική παραδοχή
δεν σημαίνει βέβαια ότι είναι πάντα επιτυχείς αυτές οι εκδηλώσεις, ούτε ότι
φέρνουν πάντα το ποθούμενο αποτέλεσμα. Ωστόσο, όλο και πληθαίνουν οι επισκέψεις
οι καλά οργανωμένες από ευρηματικούς και ανήσυχους εκπαιδευτικούς, από
δασκάλους και φιλολόγους που προσπαθούν με αξιοθαύμαστο ζήλο να δημιουργήσουν
αναγνώστες.
Επιτρέψτε μου να
αναφέρω μερικά παραδείγματα τόσο από επιτυχημένες όσο και από ανεπιτυχείς
επισκέψεις συγγραφέων σε σχολεία, να καταθέσω μερικές απόψεις για το αν και
πότε επιτυγχάνεται ο συγκεκριμένος σκοπός για τον οποίο πραγματοποιούνται,
καθώς και να διατυπώσω κάποιους σχετικούς προβληματισμούς.
Θα βασιστώ στη δική μου
πολύχρονη πείρα, όμως, από πολλές σχετικές συζητήσεις με συναδέλφους,
καταλαβαίνω ότι τα όσα θα επισημάνω απηχούν σε μεγάλο βαθμό και τις δικές τους
σκέψεις. Διευκρινίζω ότι αναφέρομαι σε προσκλήσεις συγγραφέων και όχι σε
προσκλήσεις εικονογράφων, που είναι εξίσου φερέκαρπες, αλλά το ζητούμενο εκ των
πραγμάτων διαφέρει. Διευκρινίζω επίσης ότι αναφέρομαι σε επισκέψεις στα
σχολεία, όχι σε βιβλιοθήκες, παιδότοπους, παιδικά μουσεία κ.λπ.
Ας αρχίσουμε λοιπόν από
ένα παράδειγμα εξαιρετικά επιτυχημένης επίσκεψης συγγραφέα, που
πραγματοποιήθηκε πριν από κάμποσα χρόνια.
Ανοιξη
προχωρημένη, λίγο πριν να κλείσουν τα σχολειά, βρέθηκα στο Μαυροχώρι, που
βρέχεται από τη λίμνη της Καστοριάς, καλεσμένη στο εκεί δημοτικό σχολείο. Τα
παιδιά, προετοιμασμένα από καιρό, με υποδέχθηκαν ξεχωριστά σε κάθε τάξη.
Κουβεντιάσαμε για τα βιβλία και το διάβασμα, μιλήσαμε για τους ήρωες των
βιβλίων μου, λύσαμε κάποιες απορίες, μου έδειξαν τις ζωγραφιές και τις αφίσες
που είχαν φτιάξει για την εκδήλωση και τέλος παρουσίασαν μια θεατρική μεταφορά
κάποιου έργου μου, που είχαν ετοιμάσει με το δάσκαλό τους. ΄Υστερα όλοι μαζί -
τα παιδιά, οι δάσκαλοι κι εγώ - μπήκαμε στο πλοίο της Κοινότητας και
ξανοιχτήκαμε στη γαλήνια λίμνη για μια ονειρική ανοιξιάτικη βόλτα. Στο πλοίο
είχε μεταφερθεί ένα μεγάλο τμήμα της βιβλιοθήκης του σχολείου και μια μικρή
έκθεση με δικά μου βιβλία. ΄Οσο κράτησε λοιπόν η «υδάτινη» εκείνη εκδρομή, τα
παιδιά διάβαζαν ή ξεφύλλιζαν τα βιβλία, συζητούσαν γι’ αυτά μεταξύ τους, με την
καλεσμένη, με τους δασκάλους τους. Ο ενθουσιασμός ήταν μεγάλος. Κι έγινε αμέσως
η σκέψη να οργανώνεται τακτικά μια παρόμοια βόλτα και να λειτουργεί το πλοίο
λίγες ώρες κάθε βδομάδα σαν «πλωτή βιβλιοθήκη».
Το
ίδιο βράδυ, ο δάσκαλος που είχε την ευθύνη της εκδήλωσης, κ. Χρήστος Μπουλούμπασης παρουσίασε την
καλεσμένη και το έργο της στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς της περιοχής.
Ακολούθησε συζήτηση για πλήθος θέματα γύρω από τα παιδικά λογοτεχνικά βιβλία,
τα παιδιά και το διάβασμα. Και φάνηκε καθαρά πόσο είχε τονωθεί με όλ’ αυτά το
ενδιαφέρον των ενηλίκων για τη φιλαναγνωσία.
Πολλούς
μήνες αργότερα, όπως πληροφορήθηκα, ο απόηχος της εκδήλωσης δεν είχε σβήσει. Οι
μικροί μαθητές συναγωνίζονταν ποιος θα διαβάσει τα περισσότερα βιβλία. Η
κουβέντα στα διαλείμματα για την πλοκή κάποιας ιστορίας ή τους ήρωες κάποιου
βιβλίου ήταν καθημερινή. Και η ζεστή ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί την ημέρα
της ανοιξιάτικης εκείνης επίσκεψης έφερνε κοντά μικρούς και μεγάλους κάθε βράδυ
στο σπίτι, άναβε συζητήσεις, κρατούσε ζωηρό το ενδιαφέρον για το διάβασμα.
Τόσο, που και οι μεγάλοι άρχισαν να διαβάζουν όλο και περισσότερο!
(Συνεχίζεται στην επόμενη ανάρτηση http://lotypetrovits.blogspot.gr/2012/09/blog-post.html)
[i] 'Ηταv η εγκύκλιoς με αριθ. Γ1/137 πoυ έστειλε η Δ/ση Εφαρμoγώv Πρoγραμμάτωv Δ.Ε. και. Π.Α. (Τμήμα Δ') στις 18.3.85.
[ii] Ο
εoρτασμός αυτός στις 2 Απριλίoυ, ημέρα τωv γεvεθλίωv τoυ Χαvς Κρίστιαv 'Αvτερσεv, καθιερώθηκε από τη Διεθvή Οργάvωση
Βιβλίωv για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People - IBBY)
τo 1966. Σκοπός του εορτασμού είναι να τονώσει την αγάπη για το διάβασμα και να
ελκύσει την προσοχή στα παιδικά βιβλία. Κάθε χρόνο ένα διαφορετικό Εθνικό Τμήμα
της ΙΒΒΥ γίνεται χορηγός της Π.Η.Π.Β.
Επιλέγει ένα θέμα, καλεί ένα γνωστό συγγραφέα να γράψει ένα μήνυμα για όλα τα
παιδιά του κόσμου, και ένα γνωστό εικονογράφο να φιλοτεχνήσει μία αφίσα. Το
υλικό αυτό χρησιμοποιείται με διάφορους τρόπους για την προώθηση των βιβλίων
και της ανάγνωσης σε όλο τον κόσμο.
