Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2017

Γίνε απαισιόδοξος, αν μπορείς!




Απόσπασμα από το δοκίμιο του Harry Emerson Fosdick (1878-1969):

 «…Αρνούμαι να παραδοθώ στην αποθάρρυνση (…) Παίρνω θάρρος από τις απροσδόκητες νίκες του ορθού έναντι του λαθεμένου στην ιστορία. Πριν από χρόνια ο Χίτλερ φαινόταν να στέκει στην κορφή του κόσμου. ΄Εμεινε όμως ο Χίτλερ; Αντίθετα, ποιος έπεσε ποτέ πιο ατιμασμένα από το απόγειο της επιτυχίας του στην άβυσσο της ήττας και της καταισχύνης; (...)
     »΄Οταν ο δέκατος πέμπτος αιώνας έσβησε και παραχώρησε τη θέση του στον δέκατο έκτο, να ποια μεγάλα ονόματα βούιζαν στ’ αυτιά των ανθρώπων: Σουλτάνος Μοχάμεντ ο Β΄, Πιζάρο, Καίσαρ Βοργίας, Κάρολος ο Τολμηρός, Φραγκίσκος ο Α΄. Πόσα ξέρεις για κάποιον απ’ αυτούς; Να όμως και τρία άλλα ονόματα της ίδιας εποχής: Κολόμβος, Κοπέρνικος, Λούθηρος. Οποιοσδήποτε μαθητής του σχολείου μπορεί να σου πει γι’ αυτούς. Δεν είναι τούτο ένα σχήμα που επαναλαμβάνεται κάθε τόσο στην ιστορία – οι πράξεις βίας να καταποντίζονται και τα επιτεύγματα του πνεύματος ν’ αντέχουν στο χρόνο;
     »Γίνε, λοιπόν, απαισιόδοξος, αν μπορείς. Βουτήξου βαθιά στην απαισιοδοξία σου. Πίστεψε πως όλα τα ιδανικά του ανθρώπου είναι ουτοπίες, πως ο,τιδήποτε φάνηκε σαν πρόοδος στο παρελθόν, δεν ήταν παρά μονάχα μια αστραπή που έσβησε στο σκοτάδι. Συμφώνησε πως οι δικτατορίες καταδιώκουν τις δημοκρατίες, επειδή η δημοκρατία είναι στην ουσία ανεφάρμοστη, πως η χριστιανική καλή θέληση είναι φαντασίωση και στόμφος, και ότι ο πυρηνικός πόλεμος θ’ αφανίσει τον πολιτισμό και πιθανώς και την ανθρώπινη φυλή. Αν αποφασίσεις να γίνεις απαισιόδοξος, γίνε τουλάχιστον πραγματικός: Πάψε να προσπαθείς να ελπίζεις!
     »Δεν μπορείς… Αμέσως αρχίζουν να ξεπηδούν επιχειρήματα από την άλλη πλευρά, που δεν γίνεται ν’ αποσιωπηθούν. Βγαίνεις στον κόσμο με μια γενιά σκληρή και θυελλώδη, όμως και με ελπίδα μαζί και με εμπιστοσύνη ότι μια νίκη μπορεί να κερδηθεί κατά των δυνάμεων του κακού που απειλούν τον κόσμο. Η εύκολη αισιοδοξία είναι ανόητη. Η βαθιά απαισιοδοξία είναι καταστροφή. Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι ευφυΐα, πίστη, καλή θέληση, θάρρος».

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΥΘΥΝΗ, τ.123, 1982, σελ. 143-145, σε μετάφραση δική μου)