Γίνε απαισιόδοξος, αν μπορείς!

Απόσπασμα από το δοκίμιο του Harry Emerson Fosdick (1878-1969):

 «…Αρνούμαι να παραδοθώ στην αποθάρρυνση (…) Παίρνω θάρρος από τις απροσδόκητες νίκες του ορθού έναντι του λαθεμένου στην ιστορία. Πριν από χρόνια ο Χίτλερ φαινόταν να στέκει στην κορφή του κόσμου. ΄Εμεινε όμως ο Χίτλερ; Αντίθετα, ποιος έπεσε ποτέ πιο ατιμασμένα από το απόγειο της επιτυχίας του στην άβυσσο της ήττας και της καταισχύνης; (...)

     »΄Οταν ο δέκατος πέμπτος αιώνας έσβησε και παραχώρησε τη θέση του στον δέκατο έκτο, να ποια μεγάλα ονόματα βούιζαν στ’ αυτιά των ανθρώπων: Σουλτάνος Μοχάμεντ ο Β΄, Πιζάρο, Καίσαρ Βοργίας, Κάρολος ο Τολμηρός, Φραγκίσκος ο Α΄. Πόσα ξέρεις για κάποιον απ’ αυτούς; Να όμως και τρία άλλα ονόματα της ίδιας εποχής: Κολόμβος, Κοπέρνικος, Λούθηρος. Οποιοσδήποτε μαθητής του σχολείου μπορεί να σου πει γι’ αυτούς. Δεν είναι τούτο ένα σχήμα που επαναλαμβάνεται κάθε τόσο στην ιστορία – οι πράξεις βίας να καταποντίζονται και τα επιτεύγματα του πνεύματος ν’ αντέχουν στο χρόνο;

     »Γίνε, λοιπόν, απαισιόδοξος, αν μπορείς. Βουτήξου βαθιά στην απαισιοδοξία σου. Πίστεψε πως όλα τα ιδανικά του ανθρώπου είναι ουτοπίες, πως ο,τιδήποτε φάνηκε σαν πρόοδος στο παρελθόν, δεν ήταν παρά μονάχα μια αστραπή που έσβησε στο σκοτάδι. Συμφώνησε πως οι δικτατορίες καταδιώκουν τις δημοκρατίες, επειδή η δημοκρατία είναι στην ουσία ανεφάρμοστη, πως η χριστιανική καλή θέληση είναι φαντασίωση και στόμφος, και ότι ο πυρηνικός πόλεμος θ’ αφανίσει τον πολιτισμό και πιθανώς και την ανθρώπινη φυλή. Αν αποφασίσεις να γίνεις απαισιόδοξος, γίνε τουλάχιστον πραγματικός: Πάψε να προσπαθείς να ελπίζεις!

     »Δεν μπορείς… Αμέσως αρχίζουν να ξεπηδούν επιχειρήματα από την άλλη πλευρά, που δεν γίνεται ν’ αποσιωπηθούν. Βγαίνεις στον κόσμο με μια γενιά σκληρή και θυελλώδη, όμως και με ελπίδα μαζί και με εμπιστοσύνη ότι μια νίκη μπορεί να κερδηθεί κατά των δυνάμεων του κακού που απειλούν τον κόσμο. Η εύκολη αισιοδοξία είναι ανόητη. Η βαθιά απαισιοδοξία είναι καταστροφή. Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι ευφυΐα, πίστη, καλή θέληση, θάρρος».

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΥΘΥΝΗ, τ.123, 1982, σελ. 143-145, σε μετάφραση δική μου)

Kωστής Παλαμάς - 1859 -27 Φεβρουαρίου 1943

…Μια κρύα, παγερή μέρα - Φεβρουάριος ήταν του 1943 - μου είπε:

    «Θέλεις να έρθεις μαζί μου, Ελισάβετ;» - και τα μάτια της ήταν κόκκινα σαν να είχε κλάψει.

    «Και... και οι θείες;» ρώτησα ξαφνιασμένη μ’ εκείνο το "Ελισάβετ" – Λίζα μ’ έλεγε πάντα η ΄Ολγα.

   «Τα κανόνισα, μη σε νοιάζει!. Μόνο φόρεσε το δικό μου το πανωφόρι να μην κρυώνεις. Παρακόντυνε το δικό σου».

     Το πανωφόρι της το είχε φτιάξει από μια κουβέρτα, όπως έκαναν κι άλλες κοπέλες στην Κατοχή. 'Ήταν μπεζ ανοιχτό και μου έπεφτε λίγο φαρδύ και μακρύ, μα το φόρεσα όλο χαρά.

    «Και πού πάμε;» ρώτησα.

   «Στο νεκροταφείο» είπε και κοίταξε ίσια μπροστά. «Πέθανε ο Κωστής Παλαμάς. Πρέπει να πάνε όλοι οι Έλληνες».

   «Ο Μενέλαος κι ο Θεοδόσης θα έρθουν;»

   «Δεν ξέρω. Εγώ πάντως θα πάω».

    Δε φοβόταν σαν την άλλη φορά, σ’ εκείνη τη διαδήλωση. Το βλέμμα της τώρα ήταν αλλιώτικο, σκληρό, αποφασισμένο. Κι ο κόσμος, πλήθος πολύ που είχε μαζευτεί στο νεκροταφείο, το ίδιο βλέμμα μου φαινόταν πως είχε.

    Δεν ήμουν ακόμη αρκετά ψηλή και τίποτα σχεδόν δεν είδα από την πομπή που πέρασε από μπροστά μας με τον νεκρό. Μια φωνή βροντερή μόνο άκουσα:   «Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα!»                                            

    Κάποιος έβγαζε λόγο. Κι εγώ, μ’ όλο που δεν κρύωνα μέσα στο ζεστό πανωφόρι της 'Ολγας, ένιωθα μια παράξενη ανατριχίλα.

  «Ο 'Αγγελος Σικελιανός είναι που μιλάει» έσκυψε εκείνη στ’ αυτί μου….

Απόσπασμα από το βιβλίο Τραγούδι για τρεις  http://www.loty.gr/mythistorima_analyt_7.htm

και http://www.i-read.i-teen.gr/book/tragoydi-gia-treis

Για μια πιο ζεστή «καληνύχτα»…

 

Βρήκα τυχαία στα χαρτιά μου ένα παλιό απόκομμα της «Καθημερινής» (6.10.2004) με τίτλο «Για μια πιο χαμογελαστή και βιώσιμη κοινωνία».Έγραφε πως η κοινωφελής οργάνωση Communithy Links, που στόχος της είναι η καταπολέμηση της κοινωνικής αποξένωσης, έχει δημιουργήσει μία κίνηση με το σύνθημα «είμαστε ό,τι κάνουμε», μια ιδέα στηριγμένη στην παρατήρηση του Μαχάτμα Γκάντι «Πρέπει να είμαστε η αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο».

     Στο πλαίσιο της κίνησης αυτής, έχει εκδώσει κι ένα βιβλίο-οδηγό, όπου μερικοί από τους κορυφαίους εγκεφάλους της βρετανικής διαφήμισης συνεισέφεραν τις δημιουργικές του δυνάμεις δωρεάν. Το βιβλίο περιλαμβάνει εικονογραφήσεις  και σύντομα κείμενα για 50 πράγματα που μπορούμε να κάνουμε, ώστε να γίνει η κοινωνία καλύτερη. Ανάμεσα στα άλλα (π.χ. «γράψτε ένα σημείωμα σε κάποιον που σας άρεσε η δουλειά του», «αρνηθείτε τις πλαστικές σακούλες», χαμογελάτε πιο συχνά», «κάντε κάτι χωρίς ανταμοιβή» κ.λπ.) υπάρχει και η εξής προτροπή:

                        «Διαβάστε ένα παραμύθι σ’ ένα παιδί»!

Αυτό το τελευταίο μού άρεσε περισσότερο απ’ όλα. Πιστεύω μάλιστα πως θα ήταν καλό να δοκιμαστεί και στους ενηλίκους, ιδίως τα βράδια, πριν από τον ύπνο. Δεν είμαι βέβαιη αν η κοινωνία θα γίνει καλύτερη, η «καληνύχτα» όμως που θ’ ακολουθήσει θα είναι σίγουρα πιο ζεστή!

Ποίηση και παιδιά

    

Μερικές αξιοσημείωτες συμβουλές του J. Patrick Lewis προς όσους γράφουν ή θέλουν να γράψουν ποιήματα για παιδιά βρήκα, σκαλίζοντας τα χαρτιά μου, στο τεύχος Μαΐου/Ιουνίου 2007 του έγκριτου περιοδικού για την παιδική λογοτεχνία The Horn Book Magazine, που εκδίδεται στη Βοστόνη από το 1923. Σημειώνει εκεί:

- Αν θέλεις να γράψεις ποιήματα για παιδιά τα πρώτα πράγματα που πρέπει να προμηθευτείς είναι δύο: ΄Ενα λεξικό κι ένα καλάθι των αχρήστων – και να τα χρησιμοποιείς εξίσου και τα δύο.

- Αν γράφεις για να ‘μορφώσεις’ τον νεαρό αναγνώστη, βρίσκεσαι σε λάθος περιοχή.

- Πάψε να γκρινιάζεις ότι κανένας δε διαβάζει ποίηση. Απλά γράφε!

Και συνεχίζει με μια προειδοποίηση προς όλους:

-Αν λέμε στα παιδιά ότι είναι εύκολο να γράφει κανείς ποιήματα, τα προετοιμάζουμε για πολύ μεγαλύτερη απογοήτευση απ’ όση ενδέχεται να δοκιμάσουν.