«Ο
χορός του μαύρου πελαργού»
(Πατάκης, 2019)
Γράφει η Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου,
Ομ. Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ
Η
συνύφανση ιστορίας και βιογραφίας, η ανάδειξη ιστορικών αξιών μέσα από τη
μικροϊστορία, η προβολή της τρίτης ηλικίας χαρακτηρίζουν και το τελευταίο
μυθιστόρημα της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου «Ο χορός του μαύρου πελαργού»
που εκδόθηκε το 2019 από τις εκδόσεις Πατάκη. Με την αφηγηματική της δεινότητα
σε ένα μυθιστόρημα με μεταμοντέρνα αφηγηματικά χαρακτηριστικά, όπως η μείξη
λογοτεχνικών ειδών, ημερολογίου – αφήγησης, οι αιφνίδιες χρονικές και τοπικές
μετακινήσεις, ο εγκιβωτισμός ιστοριών, η συγγραφέας αναδεικνύει όχι μόνο την τρίτη
ηλικία και τα προβλήματά της, αλλά αποδίδει
στην μορφή του παππού πρωταγωνιστικό ρόλο, καθόλου τυπικό και συμβατικό.
Ο «καπετάνιος» παππούς μέσα από το ημερολόγιό του που έχει γράψει για να
διαβαστεί από τον εγγονό του Φάνη, εξιστορεί τις προσωπικές περιπέτειες της
ζωής του οι οποίες, καθώς είναι άμεσα συνδεδεμένες με ιστορικά και πολιτικά
γεγονότα των χωρών στις οποίες βρισκόταν ως ναυτικός προβάλλουν και ιστορικά
γεγονότα των χωρών αυτών, όπως είναι εκτός από την Ελλάδα, η Κροατία, η
Ουκρανία, η Πολωνία, η Γερμανία, η Αυστρία, χώρες της Λατινικής Αμερικής, ο
Πόντος και η Μικρά Ασία. Η λειτουργία της μνήμης είναι αυτή που μετατρέπει το
παρελθόν σε παρόν, ενώ η χρονική απόσταση και το διπλό φιλτράρισμα των
γεγονότων (οι απόψεις του παππού και ο σχολιασμός από τον εγγονό ή και τη φίλη
του την Άννα) διευρύνουν και πληθαίνουν τους ερμηνευτικούς κώδικες των
γεγονότων. Το μυθιστόρημα αυτό όμως δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιστορικό μυθιστόρημα. Τα ιστορικά γεγονότα
υπό-κεινται και ο περιπετειώδης και αστυνομικός, σε κάποια σημεία, χαρακτήρας
του έργου προσελκύει το ενδιαφέρον του νεαρού αναγνώστη και τον παρασύρει σε
μια πολυσχιδή ανάγνωση.
Δεν
είναι η πρώτη φορά που η Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου ασχολείται με την τρίτη
ηλικία και ειδικότερα με το πρόσωπο του παππού. Ένα πρόσωπο που συνήθως
αντιπροσωπεύει και εκφράζει ήθη και χαρακτήρες παλαιότερων εποχών και προκαλεί
κυρίως το σεβασμό του μικρού ήρωα και αναγνώστη προς αυτόν. Τόσο στο «Φιλί
της λύκαινας» όσο και στον «Χορό του μαύρου πελαργού» ο παππούς
είναι ανατρεπτικός, ασυνήθιστος, δραστήριος, αντικομφορμιστής. Ο τύπος του, δηλαδή,
προσιδιάζει με αυτόν πολλών νέων παιδιών, γεγονός που καθιστά τον παππού
ενδιαφέροντα και φιλικό συνομιλητή των νεαρών ηρώων και αναγνωστών. Τα
διακείμενα: Τ. Λειβαδίτης, Ν. Καββαδίας, ποντιακά τραγούδια πλουτίζουν τις
αναγνωστικές εμπειρίες του αναγνώστη, καθιστώντας τον συμμέτοχο διαχρονικών
εμπειριών και συναισθηματικών καταστάσεων. Ο χορός του μαύρου πελαργού, που δεν
είναι άλλος από τον ποντιακό χορό,
συμβολίζει το θάρρος και την αδάμαστη ψυχή των Ποντίων που «γονατίζουν από βάσανα, διώξεις και
ξεριζωμούς, ακόμα και από γενοκτονίες, αλλά πάντα ξαναστέκονται στα πόδια
τους…». Αυτά τα στοιχεία χαρακτήριζαν τον παππού σ΄όλη του τη ζωή και αυτά
κληρονομεί στον Φάνη και στον κάθε Φάνη η συγγραφέας.
«Ο
χορός του μαύρου πελαργού» έρχεται να πλουτίσει
με τρόπο αφηγηματολογικά διαφορετικό, γλωσσικά ιδιαίτερα φροντισμένο, με
ανατρεπτική πλοκή, την πλούσια πινακοθήκη μυθοπλαστικών ηρώων των μυθιστορημάτων της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου.
---------------
Δημοσιεύτηκε
στο ηλ. περιοδικό BOOK
PRESS
:
https://www.bookpress.gr/kritikes/biblia-gia-paidia-efibous/petrobits-androutsopoulou-loti-patakis-o-choros-tou-maurou-pelargou-gkivalou?fbclid=IwAR1arL-wS6rYm3yXe24sAF-AxbdSPJ9cy-re44Cy_Vf_qSbs-6tOQLT5XMY
