της Βίτως Αγγελοπούλου
κριτικού-εκπαιδευτικού*
(Από
το εξαντλημένο βιβλίο Το
υφαντό της Πηνελόπης – διαχρονικές αναγνώσεις για το έργο και
την προσωπικότητα της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Επιμέλεια: Β.Δ. Αναγνωστόπουλος,
Εργαστήρι Λόγου και Πολιτισμού Πανεπιστημίου
Θεσσαλίας: Βόλος 2008).
Η
Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου με το αξιόλογο συγγραφικό έργο της κατατάσσεται
στην πρώτη σειρά των Ελλήνων συγγραφέων του χώρου της λογοτεχνίας για παιδιά.
΄Ενα έργο πολυποίκιλο που περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό από παραμύθια, ιστορίες
και μυθιστορήματα με σύγχρονη κι ενδιαφέρουσα θεματική, όπως λόγου χάρη το
διαζύγιο, το νόθο παιδί, τα ναρκωτικά καθώς και μεταφράσεις και θεωρητικά
βιβλία.
Αξίζει μάλιστα ν’ αναφερθεί ότι η
Πέτροβιτς είναι η πρώτη που το 1981 με το βιβλίο της Στο τσιμεντένιο δάσος τόλμησε να μιλήσει για τα ναρκωτικά. Ως τότε
το θέμα αυτό ήταν ταμπού για τα παιδιά και κανείς δεν έπρεπε να το αναφέρει.
Φαίνεται οι «ειδήμονες» νόμιζαν πως αν δεν το ονοματίζαμε, αν δε γινότανε
γνωστό, θα το ξορκίζαμε. Δυστυχώς είχανε κάνει μεγάλο λάθος.
Η συγγραφέας, καθώς διηγείται τη ζωή αυτής
της οικογένειας, πλάθει ένα όμορφο παραμύθι όπου τα πάντα ανθρωποποιούνται, το
φως και το σκοτάδι, η μέρα και η νύχτα, η αυγή και το χάραμα, το βράδυ και το
σούρουπο, τ’ αστέρια, η σελήνη, τα σύννεφα, η βροχή, το κρύο, το χιόνι.
Η ζωή της οικογένειας του ήλιου δε
διαφέρει σε τίποτα από την ανθρώπινη. ΄Εχει τις δουλειές και τα γλέντια της,
τις έγνοιες και τις χαρές της, τις λαχτάρες και τις πίκρες της. Τα παιδιά όταν
είναι μικρά κάνουν αταξίες, πάνε σχολείο, μαθαίνουν ξένες γλώσσες, κάποτε
μεγαλώνουν, ερωτεύονται, παντρεύονται, άλλα δημιουργούν ευτυχισμένες
οικογένειες, άλλα χωρίζουν. Μέσα από την πλοκή του παραμυθιού περνούν αβίαστα
τα φυσικά φαινόμενα, που είναι συνδεδεμένα με την ύπαρξη του ήλιου και την
κίνηση της γης γύρω του. Παράλληλα με τις γνώσεις αυτές η συγγραφέας δεν
παραλείπει να περάσει και τα μηνύματά της. Λέει για την τηλεόραση που στερεύει
τη φαντασία, για τις διαφημίσεις, που είναι όλο ανοησία, για τα βιβλία για
παιδιά, που είναι «τα πιο σοβαρά και αξιόπιστα έντυπα στον Κόσμο», μιλάει για
το διαζύγιο, προσπαθώντας ν’ απαλύνει τον πόνο των παιδιών των χωρισμένων
οικογενειών. Η αφήγησή της διακρίνεται για το στρωτό της ύφος, το γοργό ρυθμό
και τους ουσιαστικούς και ζωντανούς διάλογους κι ακόμα και για την
ευρηματικότητά της στον τρόπο χρήσης διαφόρων εκφράσεων. Κατορθώνει να
παρουσιάζει σκηνές εντάσσοντας στο λόγο της τυποποιημένες εκφράσεις. Λόγου
χάρη, στη σκηνή του γάμου του γιου του ΄Ήλιου, έχουμε τις φράσεις «παγερή
ατμόσφαιρα», «βαριά η ατμόσφαιρα», «θολή η ατμόσφαιρα», «καθάρισε η ατμόσφαιρα»
κ.λπ.
Το παραμύθι αυτό, πλούσιο σε φαντασία και
ευρήματα, χρησιμοποιεί και στοιχεία από κλασικά παραμύθια. Για παράδειγμα, η
γυναίκα που παντρεύεται ο ΄Ηλιος, η Ατμόσφαιρα, ήτανε μια πανέμορφη βασιλοπούλα
που, όπως η «Ωραία Κοιμωμένη του Δάσους» του πασίγνωστου παραμυθιού, μια κακιά
μάγισσα την είχε ρίξει σε βαθύν ύπνο. Μονάχα αν τη φιλούσε ένα όμορφο
βασιλόπουλο θα ξυπνούσε., Και άνοιξε τα μάτια της, όταν τη φίλησε ο ΄Ηλιος, το
παλικάρι τ’ ουρανού, το πιο ζεστό, το πιο ξανθό, το πιο όμορφο... Ακόμα μας δίνει μια δική της άποψη, γεμάτη
φαντασία και ποίηση, για τη δημιουργία του κόσμου πάνω στη Γη, την κοσμογονία.
Η Γη στολίστηκε με βουνά και λαγκάδια, με λίμνες και ποτάμια, ζώα, φυτά,
ανθρώπους, για να μπορεί να παίζει πάνω της το Φως, ο γιος του ΄Ηλιου.
Αλλά η Πέτροβιτς δεν τελειώνει το παραμύθι
της μονάχα με το λόγο, την αφήγηση. Προχωρεί και στην εικονογράφησή του, μια
εικονογράφηση με την τεχνική του κολάζ. Είναι η τρίτη φορά που μας παρουσιάζει
έργο της εικονογραφημένο από την ίδια. Τα δύο προηγούμενά της ήτανε το βιβλίο Τον καιρό εκείνο με τέσσερις παραβολές
από το Ευαγγέλιο, και τέσσερα τεύχη με θέμα τις εποχές του χρόνου (η σειρά Ιστορίες με τους 12 μήνες).
Η εικονογράφηση της Οικογένειας του ΄Ηλιου είναι πολύ πλούσια και πολύ καλλιτεχνική.
Συνθέσεις ολόκληρες που δείχνουν ότι η συγγραφέας κατέχει την τεχνική του κολάζ
– τα περάσματα είναι όμορφα και καλά – απλώνονται συνήθως σε δυο σελίδες κι
εναρμονίζονται απόλυτα με το κείμενο. Κι είναι πραγματικά όμορφες, έτσι που σε
κάνουν να γυρνάς τις σελίδες και να τις βλέπεις ξανά και ξανά.
Γενικά, ένα πολύ όμορφο βιβλίο που αξίζει θερμά συγχαρητήρια.
____________
(*) 1914-2008 Βλ. :
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_18/11/2008_292545
(**) http://www.loty.gr/paramith_analyt_13.htm
http://www.patakis.gr/viewshopproduct.aspx?id=642861
