Οι παραμυθικές και μικρές ιστορίες της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου (2)

Της Καθηγήτριας του ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών
΄Αντας Κατσίκη-Γκίβαλου)

(Από το εξαντλημένο βιβλίο  Το υφαντό της Πηνελόπης  – διαχρονικές αναγνώσεις για το έργο και την προσωπικότητα της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Επιμέλεια: Β.Δ. Αναγνωστόπουλος,  Εργαστήρι Λόγου και Πολιτισμού Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: Βόλος 2008 – Ανάρτηση κατά παράκληση φίλων).

 (Συνέχεια από την προηγούμενη ανάρτηση)

Για να κατανοήσει το παιδί τη δημιουργία του κόσμου (πράγμα εξαιρετικά δύσκολο για τις μικρές ηλικίες), αλλά και τη διαπλοκή των κοινωνικών σχέσεων η συγγραφέας χρησιμοποιεί τόσο το λεκτικό χιούμορ όσο και το χιούμορ καταστάσεων. Χαρακτηριστικό απόσπασμα όπου διακρίνει κανείς τις ιδιότητες αυτές του χιούμορ της είναι το ακόλουθο από το κεφάλαιο «Πώς παντρεύτηκε ο γιος του ΄Ηλιου» (σελ. 54).

 «'Οταν το Φως, ο γιος του 'Ηλιου, κατάλαβε πως είναι ερωτευμένος με τη Νύχτα, τη ρώτησε αν ήθελε να παντρευτούν. Η Νύχτα ήθελε, γιατί κι αυτή ένιωθε ερωτευμένη με το Φως. Αποφάσισαν λοιπόν να γίνει ο γάμος τους αμέσως.

        Πάγωσε ο 'Ηλιος μόλις άκουσε το Φως να του ζητάει την ευχή του.

       - Ε, αυτό θα είναι πια η μεγαλύτερή σου τρέλα, αγανάχτησε. Τι σχέση έχεις εσύ, παιδί μου, με τη Νύχτα;

        - Μια σχέση σοβαρή, πατέρα! βεβαίωσε το Φως. Γι αυτό και θέλω να την παντρευτώ. Εσύ δεν έλεγες πως πρέπει κάποτε να νοικοκυρευτώ και να συμμαζευτώ; H Νύχτα είναι η γυναίκα των ονείρων μου. Θα ζήσουμε μαζί σ' όλη μας τη ζωή.

         - Καλά, αυτό... να το δω και να μην το πιστέψω, είπε μέσ’ απ' τα δόντια του ο 'Ηλιος παγερά.

         Κι οι άνθρωποι στη Γη, εκείνη τη στιγμή, τον είπανε "'Ηλιο με δόντια".

     Και στη συνέχεια, όταν η συγγραφέας περιγράφει τις αντιδράσεις της μητέρας του ΄Ηλιου, της Ατμόσφαιρας, που λιποθύμησε στο γάμο του γιου της, του Φωτός με τη Νύχτα που δεν την ήθελε καθόλου, η χιουμοριστική της διάθεση προβάλλει την πολυσημία των λέξεων και τη μεταφορική τους σημασία (σελ. 59 - 61)

       - 'Ενα γιατρό! 'Ενα γιατρό! άρχισε ο 'Ηλιος να φωνάζει.

      Ο καλύτερος γιατρός στη γειτονιά εκείνη τ' ουρανού ήταν ο Χρόνος. 'Ομως ο Χρόνος είχε σταματήσει να δουλεύει κείνο τον καιρό και είχε πάει ταξιδάκι να ξεκουραστεί. Δεν ήτανε λοιπόν στο γάμο και κανένας δεν μπορούσε να τον βρει.

       - Να της παίρναμε τουλάχιστον την πίεση, μουρμούρισαν οι καλεσμένοι. Πού να βρούμε όμως πιεσόμετρο;

        - 'Εχω μια συσκευή καταλληλότερη εγώ, μίλησε ο 'Ανεμος. 'Εχω βαρόμετρο και είμαι βέβαιος πώς θα μας δείξει πιο καλά τι έχει η κυρά μας η Ατμόσφαιρα.

'Εφερε το βαρόμετρο λοιπόν, κι εκείνο έδειξε πως ήταν χαμηλή η πίεση η ατμοσφαιρική. Φύσηξε τότε ο 'Ανεμος, της δρόσισε το πρόσωπο, και η Ατμόσφαιρα συνήλθε λίγο λίγο. Τη σήκωσε ο 'Ηλιος, τη στήριξε, κι εκείνη ακούμπησε στο μπράτσο του βαριά.

          - Βαριά η Ατμόσφαιρα, κούνησαν το κεφάλι τους οι καλεσμένοι.

          - Γάμος χωρίς κουφέτα πώς θα γίνει τώρα; κλαψούρισε η πεθερά.

          - Θα φτιάξουμε κουφέτα εμείς, είπαν τ' αστέρια πρόθυμα.

          Κι έφτιαξαν κουφέτα από αστερόσκονη μέσα σε δυο λεφτά. Μονάχα που τα πήραν χύμα οι καλεσμένοι όταν έγινε η τελετή. Κι η πεθερά δεν έλεγε να παρηγορηθεί που χάλασαν οι μπομπονιέρες οι χιονάτες.

Στο γλέντι ωστόσο, που έγινε μετά, στο σπιτικό του 'Ηλιου, ξεχάστηκε η ζημιά κι η πεθερά ήρθε στο κέφι. 'Αρχισε το χορό παρέα με τ' αστέρια και χόρεψε τόσο πολύ, ώσπου της έσπασαν στο τέλος τα τακούνια της, που ήταν από πάγο.

          - 'Εσπασε ο πάγος! το πρόσεξαν οι καλεσμένοι.

          'Επειτα η Ατμόσφαιρα ήπιε ξανθό κρασί που είχαν φέρει για το γάμο οι Ηλιαχτίδες. 'Ηπιε τόσο πολύ που φούντωσαν τα μάγουλά της.

          - Ζεστάθηκε η Ατμόσφαιρα, το κουτσομπόλεψαν κι αυτό οι καλεσμένοι. Το γλέντι άναψε λοιπόν για τα καλά. Χόρεψαν όλοι και τραγούδησαν ήπιαν κρασί πολύ, και τελικά τους έπιασε ζαλάδα. Θολώσανε τα μάτια τους κι όλα τα βλέπανε θαμπά, ακόμα και την πεθερά που έσερνε πρώτη το χορό.

           - Θολή η Ατμόσφαιρα μουρμούρισαν ανήσυχοι. Νέφος και ρύπανση θα είναι η θολούρα αυτή.
          Σαν άκουσε τα λόγια τους εκείνη, ταράχτηκε πολύ. Φαντάστηκε πως την κατηγορούν ότι δεν έχει καθαρό το σπιτικό της. 'Αφησε στη μέση το χορό λοιπόν, άρπαξε κάτι συννεφάκια που είχε υφάνει εκείνο τον καιρό και βάλθηκε να ξεσκονίζει.
          - Μέθυσες, γυναίκα, εντελώς, της είπε ο 'Ηλιος. Ξεσκονίζουν όταν έχουνε γιορτή, μπροστά στον κόσμο;
          Μα εκείνη δεν τον άκουγε. Ξεσκόνισε καλά, κι όταν τελείωσε, άρχισε πάλι να χορεύει.
          - Καθάρισε η Ατμόσφαιρα, ψιθύρισαν οι καλεσμένοι.
          Και συνέχισαν το γλέντι για καιρό, που ήταν λίγος και πολύς μαζί, όπως στα παραμύθια.
          Μα κάποτε κουράστηκαν η νύφη κι ο γαμπρός. 'Ηταν η ώρα τους να φύγουν και το γλέντι πια να πάρει τέλος.
          Πρώτη τους φίλησε η πεθερά και τους ευχήθηκε να είναι πάντα αγαπημένοι. 'Επειτα, αγκάλιασε τους καλεσμένους έναν έναν και τους φίλησε κι αυτούς.
-         Τι φιλική η Ατμόσφαιρα, είπαν οι καλεσμένοι μεταξύ τους χαμηλά.  

      ΄Ολο το κείμενο, όπως είδαμε και στα παραπάνω αποσπάσματα, βασίζεται σε προσωποποιήσεις φυσικών στοιχείων όπως ο ήλιος, η ατμόσφαιρα, το φως, το σκοτάδι, η μέρα που είναι μέλη της οικογένειας του ΄Ηλιου, μιας οικογένειας πολύ οικείας στο νεαρό αναγνώστη, καθώς αυτός αναγνωρίζει στους ήρωές της, ενήλικους και ανήλικους, χαρακτηριστικά, ρεαλιστικά και εντελώς απομυθοποιημένα, μελών της δικής του ή φιλικής του οικογένειας.

       Η μυθοπλασία εμπλουτίζεται με διακειμενικά στοιχεία κλασικών παραμυθιών, όπως π.χ. της Ωραίας Κοιμωμένης, ησιόδειας κοσμογονίας και με μοτίβα λαϊκών παραμυθιών. ΄Ετσι κάθε παιδί-αναγνώστης γίνεται δέκτης ενός κειμένου που μπορεί να το προσλάβει σε πολλά επίπεδα, ανάλογα, όχι μόνο με τη συσσωρευμένη  “αισθητική εμπειρία” και “τον ορίζοντα προσδοκίας” του κοινού, αλλά και σύμφωνα με τα προσωπικά του βιώματα, τις κοινωνικές και αναγνωστικές του εμπειρίες και τη δημιουργικότητα της φαντασίας του.

        Η όλη ιστορία της οικογένειας του ΄Ηλιου εγκιβωτίζεται σε μιαν άλλη μικρή ιστορία που αναφέρεται στα κίνητρα συγγραφής του βιβλίου και αποτελείται από το προλογικό και επιλογικό κεφάλαιο. Σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, σε αντίθεση με την τριτοπρόσωπη της κύριας ιστορίας, μέσα από ένα νευρώδη διάλογο και με στοιχεία αυτοαναφορικότητας, η Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου μυεί το παιδί στη διαδικασία της συγγραφής ενός βιβλίου από την πλευρά  του συγγραφέα εξοικειώνοντας το, μ’ αυτόν τον τρόπο, έμμεσα, με το δύσκολο θέμα της λογοτεχνικής δημιουργίας.

         Τα κολάζ του βιβλίου, έργο της ίδιας, είναι οργανικά δεμένα με το κείμενο και διευρύνουν την προσληπτική ικανότητα του δέκτη.

         Η Οικογένεια του ΄Ηλιου είναι ένα απολαυστικό βιβλίο και αποτελεί μια ακόμη σημαντική κατάθεση της συγγραφέως στη συνολική προσφορά της που την έχει ήδη καταξιώσει στο χώρο της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας.

 (Συνεχίζεται στην επόμενη ανάρτηση)