Είναι γνωστό πως στους ελληνικούς εκδοτικούς οίκους ο θεσμός του
«editor», που τόσο βαρύνουσα σημασία έχει σε άλλες χώρες (κυρίως στη Δυτική
Ευρώπη και στις Η.Π.Α.), είναι ουσιαστικά ανύπαρκτος -οι σπάνιες εξαιρέσεις ενισχύουν
τον κανόνα. Στη θέση του υπάρχει συνήθως μια ολιγομελής «επιτροπή» που διαβάζει
και προκρίνει για έκδοση κάποια από τα κείμενα που υποβάλλονται – τρεις τέσσερις
άνθρωποι δηλαδή, που συχνά ούτε την πείρα διαθέτουν όλοι ούτε τις απαιτούμενες γνώσεις για κάτι τέτοιο. Κριτήριό τους
φαίνεται να είναι περισσότερο η εμπορικότητα και λιγότερο η ποιότητα.
Ακολουθούν οι «διορθωτές», που απλώς ελέγχουν γλωσσικά όσα κείμενα πρόκειται να
τυπωθούν. Ο ένας και υπεύθυνος επιμελητής-σύμβουλος με την έννοια του «editor»,
που θα σκύψει στο υπό έκδοση βιβλίο με αγάπη, έγνοια και σεβασμό προς τον δημιουργό, με
σκοπό την κατά το δυνατόν βελτίωση του έργου του, απουσιάζει. Κι όταν σπανίως
υπάρχει και διαθέτει τα απαιτούμενα προσόντα, τις περισσότερες φορές αντιμετωπίζεται
αρνητικά, ή και με οργή ακόμα, από τον δημιουργό, καθώς οι συμβουλές του
εκλαμβάνονται ως «λογοκρισία», ακριβώς επειδή ο θεσμός είναι ευρύτερα άγνωστος.
Κάτι τέτοιο συνήθως δεν συμβαίνει στις χώρες που προαναφέραμε. Ως παράδειγμα, ας
δούμε τα όσα γράφει για τη δική της «editor» η πασίγνωστη, κορυφαία Αμερικανίδα
συγγραφέας Katherine Paterson, τιμημένη με τα μεγάλα διεθνή βραβεία νεανικής
λογοτεχνίας H.C. Andersen και Astrid
Lindgren:
«H Virginia
(Burckley) από την πρώτη επαφή μας, τον Ιανουάριο του 1971, σεβάστηκε αυτό που
προσπαθούσα να κάνω, και το μόνο που ήθελε για μένα ήταν να το κάνω όσο
καλύτερα μπορούσα. Όποτε διαβάζω τις πολυσέλιδες παρατηρήσεις της σε ένα
χειρόγραφό μου, ενθουσιάζομαι τόσο με το ότι θα μπορούσα να βελτιώσω το βιβλίο μου,
που δεν βλέπω την ώρα ν’ αρχίσω την αναθεώρησή του. Γνωρίζω πως με κανέναν
τρόπο δεν θα βρισκόμουν εδώ που βρίσκομαι σήμερα ως συγγραφέας, αν δεν την είχα
πλάι μου»
(The Horne Book Magazine, Volume LXXXVI, No 2, March-April 2010, σσ. 13-14).
Το συμπέρασμα δικό σας. Ας σημειώσουμε μόνο ότι πολύτιμες
συμβουλές και τυχόν παρατηρήσεις, σαν αυτές που θα έδινε ένας ικανός, καλά
καταρτισμένος σύμβουλος-επιμελητής, τις αναζητούν συχνά από μόνοι τους οι
σοβαροί και μη επηρμένοι συγγραφείς ανάμεσα σε αναγνωρισμένους συναδέλφους τους
ή άλλους ειδήμονες που εμπιστεύονται.
